Cái vòng tròn đó , 100 năm sau cũng sẽ vậy, 1000 năm nữa chắc cũng vẫn như thế. Vòng sinh tử, vòng yêu ghét, vòng tròn của bốn mùa, xuân hạ thu đông…rồi lại xuân. Bởi tất cả những gì xảy ra trong vòng tròn đều là những việc cần thiết, giúp chúng ta tồn tại, giúp chúng ta trưởng thành, giúp chúng ta nhìn thấy thật rõ bên trong mỗi chúng ta có màu đen màu tím màu hồng. Nhìn thấy bên trong cơ thể mình tồn tại một cái cây mang tên ta. Cây mà từ lúc cha mẹ sinh ra , cơ thể mỗi chúng ta đã có sẵn một hạt giống nằm đâu đó ở tim. Hạt giống được mang tên “tâm hồn” Và cái cây đó cần đủ loại cảm xúc để lớn lên. Do vậy, chúng ta phải đau, phải vui, phải khóc, phải cười, phải tuyệt vọng, phải hy vọng …phải trãi qua sự khắc nghiệt cũng như sự hân hoan cũng chỉ để ta mạnh mẽ hơn, ta can đảm hơn và ta đi thật thẳng về phía tương lai.
Bốn mùa (1938), Trời và Đất (1942), mượn ẩn dụ từ sự trải nghiệm cuộc sống, qua những quy luật linh thiêng mà hiển nhiên: đất- trời, cao- thấp, sự tuần hoàn luân chuyển của vạn vật qua nóng- lạnh, héo- tươi, sinh- diệt… để làm phát lộ những ẩn khuất trong mối tương quan giữa con người, giữa lý tưởng và bản năng, giữa những cách thức khác nhau để trở nên “vĩnh cửu” về mặt tinh thần, viết… Márai đã phát hiện khía cạnh nhân tính trong những ý niệm tưởng chừng vô luân, những giá trị cao cả trong điều vụn vặt. Một hình dung về F. R. Chateaubriand khi không mang “vòng hào quang” người đời gán ghép, nhanh nhảu rẽ vào nhà thổ. Một Goethe “cháu ông thợ may” chưa bao giờ thành đạt, ở Weirma. Lòng nhân từ trái khoáy khi mua được phẩm hạnh con người trong nhà chứa…
Bằng ngôn từ tinh tế nhưng sắc bén, khả năng theo đuổi những liên tưởng vừa trữ tình đáng kinh ngạc, Márai đồng thời tạo ra một thế giới ứ đầy chất thơ, với vẻ đẹp tráng lệ và não nùng của cuộc sống đang vận động đến sự lụi tàn sầu thảm tất yếu, nhưng kiêu hãnh với những giá trị tinh thần bền vững.
Phạm Thành Trung –
Đây giống như một cuốn sách triết học đương đại. Nhưng khác với sự khô khan nhàm chán mà lĩnh vực này thường mang đến, “Bốn mùa trời và đất” có một cách tiếp cận độc giả rất mới mẻ và tinh tế. Ngôn từ chứa đựng một sự dịu dàng, ngọt ngào, từng lời từng lời như ngấm vào lòng người đọc. Những triết lý nhân sinh, quan niệm về cuộc sống đơn giản mà quý báu gieo vào lòng độc giả những hạt mầm về niềm tin, hạnh phúc, để rồi chúng nảy nở và xanh tươi trong trái tim và tâm hồn.
“Bốn mùa trời và đất” là một cuốn sách đẹp, về tính nghệ thuật, về ngôn từ và hình ảnh, về những cảm xúc thăng hoa nó đem đến.
Dang Anh –
Bốn mùa – Trời và đất không phải là một cuốn sách để đọc vội. Không phải vì độ dài của tác phẩm mà vì mức độ rời rạc và phân tán của vô số ý tưởng. Có những suy nghĩ chuyên môn, nhưng cũng có những cảm xúc rất đời thường như chính con người của tác giả. Độc giả phổ thông như tôi tạm thời có thể bỏ qua những nhận định, những đánh giá của ông về nghệ thuật nhưng hiếm khi có thể không mỉm cười lúc ông viết về cuộc sống, về những thứ bình thường: gió, đất, bầu trời, người phụ nữ, con chó hay những thánh đường… Ta sẽ thấy một phần tâm hồn mình trong chính con người tác giả, không nhiều nhưng cũng đủ để ta cảm thông và rưng rưng về một điều gì đó.
Tôi đã đọc ở đâu đó rằng, một công việc dù đơn giản đến đâu, nếu ta thực hiện nó trong thời gian đủ dài, thì chính công việc đó sẽ thay đổi bản thân ta, cảm xúc cũng như trí tuệ. Việc viết của tác giả và việc đọc của con người cũng như vậy. Làm ơn hãy đi đến tận cùng của mọi sự, dù là một cuốn sách hay là cả cuộc đời.
Haruki –
Đây là một cuốn sách độc đáo bởi nó gần như chẳng có bố cục nào. Từ đầu chí cuối của “Bốn mùa trời và đất” đều là những suy tương của tác giả về cuộc sống. Đó đều là những suy tưởng mang nhiều nét vụn vặt, đời thường, sần sùi và trần trụi nhưng được gọt giũa trong những con chữ một cách tỉ mỉ, cần mẫn, miệt mài
Qua tác phẩm ta thấy cuộc sống hiện ra một cách thiêng liêng và chân thật, giản đơn và tinh tế, như trời và đất, như quy luật cảu bốn mùa.
Ta sẽ được thấy một phần bản thân mình trong đó và mỉm cười về một điều gì đó…
Đặng Vân Thu –
Một giọng văn rất nên thơ. Văn phong đầy trực cảm, cá nhân đồng thời biểu lộ những khía cạnh nhạy cảm, chút buồn bã không hiểu sao cứ tản mác khắp các dòng chữ. Rất ngắn gọn, gần như chẳng có nội dung cụ thể nào, nhưng đó chính là điểm thu hút với tôi, tôi luôn thích tản văn vì điều đó. Không cần phải dồn dập lật giở từng trang sách, mà cứ bình thản thưởng thức thôi, trong một buổi chiều dịu dàng, tĩnh lặng, mà không thì có thể dừng lại bắt cứ lúc nào, hoặc giở bất cứ một khúc nào cũng chẳng sao hết.
Tác giả viết những cảm thức của mình một cách gần như thản nhiên nên rất thật. Đôi khi tôi như ở trong một không gian khác, và nhìn trời đất, và nhìn bốn mùa dạo lướt qua.
Nguyễn Thị Vy –
“Bốn mùa, Trời và Đất”, một tiêu đề giản đơn như một định luật của tự nhiên, đã mở ra một cuốn sách, nói đúng hơn là một cuộc hành trình có một không hai. Cuộc hành trình ấy được viết nên bởi những triết lý, những suy tưởng sâu xa về cuộc đời, con người, về sự vận động của vạn vật xung quanh chúng ta. Mỗi diễn giải của tác giả đều khắc họa một cách tinh tế những biến chuyển nhỏ nhất của cuộc sống, làm người đọc bất ngờ, chầm chồ và thán phục. Ngôn ngữ văn chương tinh tế bậc thầy cộng với một vốn hiểu biết sâu rộng đã giúp Marai Sandor tạo nên một tác phẩm tuyệt vời, một áng văn chương làm lay động lòng người. Đơn giản vì “Bốn mùa, Trời và Đất” là một cuốn sách không thể bỏ qua.