Suy nghĩ đôi khi không phải là theo một lối mòn mà hành động của chúng ta đôi khi nó khiến chúng ta có những hành động phi lý trí: bạn có thể đi 15 phút để mua một cây bút giảm giá 7 dola, nhưng chắc chắn bạn sẽ không đi bộ 15 phút để mua một bộ vét giảm 7 dola, cũng cùng là giá tiền giảm nhưng sẽ thay đổi bạn khi giá tiền giảm được bao nhiêu so với giá trị của đồ bạn mua!!!!!
Trong hàng loạt các thực nghiệm nhằm làm sáng tỏ vấn đề, Dan Ariely, đã phản bác lại quan điểm chung cho rằng về cơ bản con người luôn hành động dựa trên lý trí. Bằng sự kết hợp giữa nghiên cứu chuyên sâu với những trải nghiệm thực tế, Ariely đã cho chúng ta một câu trả lời bất ngờ: chúng ta đôi khi phi lý trí hơn chúng ta tưởng. Thậm chí là thường xuyên phi lý trí và phi lý trí một cách có hệ thống.
Ariely khám phá ra rằng chúng ta không chỉ phạm các lỗi đơn giản hàng ngày, mà còn lặp lại chúng. Chúng ta không hiểu được tác động của xúc cảm đối với những gì mình muốn và thường đánh giá quá cao những gì mình có. Nhưng những hành vi sai lầm này không hề ngẫu nhiên hay vô nghĩa. Chúng có thể được dự đoán.
Có thể nói rằng, Phi lý trí của Dan Ariely là một cuốn sách đặc biệt hấp dẫn và đầy cảm hứng. Nó buộc người đọc phải suy nghĩ kỹ hơn về tất cả những hành vi, những ai lầm của mình để sống hợp lý và tốt đẹp hơn. Vì thế, không có gì ngạc nhiên khi cuốn sách vẫn nằm trong danh sách Best-seller dù đã được xuất bản cách đây một năm.
Mỗi chúng ta cần xem lại những mỏ neo của cuộc đời mình để thấy chúng ta đã phi lý như thế nào trong vô số quyết định từ nhỏ nhặt nhất tới trọng đại nhất trên con đường đã qua. “Phi lý trí” của Ariely gợi mở, khuyến khích chúng ta nhìn nhận lại tất cả những quyết định đó, rút ra bài học từ những sai lầm trong hành vi của chính mình và những người khác
Ai cũng có khi “phi lý trí”
Bạn sẵn sàng rút 2 nghìn đồng cho một người ăn mày nghèo khổ trên đường. Nhưng cũng chính bạn lại cò kè từng 2 nghìn bạc với bà đồng nát khi bán mớ báo cũ trong nhà.
Bạn sẵn sàng bỏ ra 10 triệu để chụp bộ ảnh cưới thật đẹp mà chỉ xem một vài lần rồi cất vào tủ. Nhưng chắc chắn bạn sẽ rất cân nhắc và suy tính cẩn thận khi quyết định mua một chiếc máy ảnh với giá 10 triệu trong khi bạn có thể dùng nó nhiều năm liền.
Bạn cảm thấy một món ăn ngon hơn khi có người khác bỗng khen rằng ngon đấy (cho dù có khi món ăn đó cũng không ngon đến vậy). Bạn cảm thấy mình nhỏ bé hơn, khúm núm hơn khi có dịp nói chuyện với một người nổi tiếng cho dù có khi anh ta cũng chẳng hơn gì bạn xét về cả hình thức lẫn trí tuệ. Vân vân và vân vân
Nhưng không chỉ bạn phi lý, tất cả chúng ta đều luôn phi lý. Và không chỉ trong chuyện tình cảm, mọi quyết định trong mọi lĩnh vực chúng ta đều phi lý. Và không chỉ một vài lần, chúng ta liên tục phi lý, phi lý có hệ thống, phi lý có thể dự đoán được.
Các doanh nhân lắm tiền nhiều của vẫn mua những bức họa chỉ đáng vài triệu với giá vài chục thậm chí vài trăm triệu chỉ để “có” nó. Những nhà đầu tư vẫn mua các cổ phiếu của những công ty “phọt phẹt” với cái giá cao ngất trời chỉ vì những người khác cũng đang làm thế, trong khi giá của nó chỉ vài tháng trước ở mức thấp không tin nổi thì chẳng ai đoái hoài.
Nhiều người bệnh đã cảm thấy đỡ mặc dù bác sỹ chỉ cho họ uống thuốc giả vờ hoặc phẫu thuật giả vờ để trấn an tâm lý. Con người nhìn chung vẫn phi lý trí một cách dễ đoán định như vậy.
Nhà kinh tế học hành vi của trường MIT đã chỉ ra điều đó trong cuốn sách mới của ông: Phi lý trí. Trong đó, Dan Ariely đã tiến hành nhiều khảo sát hành vi kỳ lạ để chứng minh cho các quan điểm của mình. Ông cho rằng sở dĩ chúng ta luôn phi lý trí bởi một số các tác động nhất định như: quy luật tương đối, quy tắc xã hội, sự hưng phấn…
John Vu –
Bạn ao ước sở hữu con Iphone 7 để tận hưởng mọi tính năng hấp dẫn và hiệu ứng đi kèm bên trong nó. Thế nhưng khi cầm chắc nó trong tay bạn lại muốn có Iphone 7 Plus vì dung lượng và độ dài hơn của 7 Plus hơn hẳn cái bạn đang có.
Bạn có hàng chục chiếc nón treo đầy trong tủ quần áo nhưng vẫn không hề từ chối khi được tặng kèm một chiếc nón khi mua hàng hóa trong một shop quần áo.
Và rất nhiều lần bạn hứa hẹn một cách dễ dàng mặc dù chưa hề định lượng bản thân mình có khả năng làm được hay không !
Đây chỉ là một trong những minh họa mà giáo sư tâm lý học Dan Ariel giới thiệu với chúng ta về một hiện tượng hiện hữu trong bất kỳ ai trên Trái Đất này : Đó là “Phi lý trí”, phi lý từ tư duy, thói quen cho đến hành động, thậm chí có phần nhận biết được hành động đang làm là phi lý trí nhưng vẫn nhất quyết không thay đổi.
Chúng ta phi lý trí từ những việc nhỏ nhặt như mua cây bút, chiếc áo cho đến những việc trong đại như chọn nghề, kết hôn và thâm chí là sức khỏe. Và rất nhiều người trong chúng ta có xu hướng hành động theo cảm hứng, một cách ngẫu nhiên và lộn xộn.
Như trường hợp chính tác giả Dan Ariel trong quá trình điều trị bỏng tại bệnh viện đã quan sát việc tháo băng của các y tá là mang tính chủ quan. Họ nghĩ rằng việc giữ miếng băng và kéo ra càng nhanh càng tốt sẽ giảm đau đớn cho bệnh nhân và họ đã làm như vậy trong khi thực sự kéo miếng băng một cách từ từ mới làm bệnh nhân cảm thấy thoái mái.
Hay trường hợp anh chàng Joseph muốn bán chiếc vé xem trận đấu bóng rổ với giá 3.000$ trong khi giá trị thực sự của nó thấp hơn 100$ chỉ vì anh ta yêu Đội bóng rổ trường Duke có mặt trong trận đấu và đấy là lý do anh nghĩ cái giá để có được chiếc vé của a đắt giá đến như thế.
Thậm chí ngay trong các giao dịch kinh tế hiện tượng phi lý trí vẫn hiện hữu, việc tặng miễn phí các sản phẩm đi kèm khi bạn mua bất kỳ món hàng nào trong cửa hàng sẽ tạo hiệu ứng mạnh hơn là giảm giá trực tiếp trên món hàng bạn mua.
Với mỗi nghiên cứu mà tác giả trình bày, người đọc dần thấu hiểu từngngóc ngách trong não bộ con người, từ việc ra quyết định và hành động trước các sự vật hiện tượng trong đời sống hàng ngày. Các ví dụ vô cùng gần gũi và dễ hiểu không gây khó hiểu cho đọc giả, giúp họ làm quen với lĩnh vực tâm lý học vô cùng thú vị.
Thông điệp cao đẹp cuối cùng từ quyển “Phi lý trí” mà tác giả muốn gửi găm là ai trong chúng ta cũng có “điểm mù” và hãy tự rút ra bài học cho bản thân từ những hành động phi lý trong qua khứ và từ đó hướng đến một cuộc sống tốt đẹp.