Trang Tử Tâm Đắc

Triết lý sống, cái nhìn, tư tưởng của cổ nhân là thứ hậu thế luôn phải trân trọng và noi theo. “Trang Tử tâm đắc”, cuốn sách chỉ vài trăm trang nhưng chứa đựng trong nó là những giá trị vô cùng to lớn. Tuy chỉ được đọc Trang Tử dưới cái nhìn của Yu Dan, nhưng tác giả đã giúp cho người đọc nắm bắt được phần nào cái tư tưởng thoát tục của một con người thoát tục. Và đặc biệt hơn, là con người thoát tục trong một giai đoạn cực kỳ loạn lạc của lịch sử.

Danh mục:

Giới thiệu

Mọi người đều biết, Trang Tử là người có tâm hồn không nhuốm hồng trần, không luỵ thế tục, tự do tự tại, biết giũ bỏ mọi vật tục, tạp niệm để cho tâm hồn mìnhgiao hòa cùng tinh thần trời đất. Trên đến tận trời xanh, dưới đến tận suối vàng, khi vui thì ông cười, khi giận thì ông mắng, kiến giải sâu sắc, luận khắp anh hùng trong thiên hạ.

Chúng ta biết rất ít về cuộc đời Trang Tử. Ghi chép chính xác về cuộc đời ông chỉ là vài dòng ngắn gọn trong sách Sử ký của Tư Mã Thiên: Trang Tử là người đất Mông thuộc nước Tống thời Chiến Quốc (nay thuộc huyện Thương Khâu, tỉnh Hà Nam). Ông từng giữ chức Tất Viên tiểu lại, tương đương với chức thủ kho ngày nay. Cả đời ông sống trong thời Chiến Quốc phân tranh, chiến loạn liên miên, khắp nơi cầu hiền như khát nước. Nhưng ông ẩn cư đến già, không chịu ra làm quan, không có bất kỳ một danh phận xã hội nào. Ông chỉ để lại một cuốn Trang Tử (hay còn gọi là Nam Hoa kinh) xưa nay được liệt vào hàng kinh điển. Giá trị của nó chính là ở tư tưởng vô biên vô cùng, kỳ dị mà độc đáo.

Những câu chuyện về Trang Tử cách đây hàng ngàn năm với những vấn đề nóng bỏng như “Danh”, về “Lợi”, về “Nhận thức chính mình” và về vấn đề sinh tử vẫn còn vô cùng hấp dẫn với bạn đọc ngày nay. Cùng với những phân tích, bình luận giản dị, trực tiếp và tinh tế của Yu Dan – Bà hiện là giáo sư tại Đại học Bắc Kinh – đã đưa những tư tưởng của Trang Tử gần gũi hơn với độc giả hiện nay, chính vì thế mà “Trang Tử Tâm Đắc” đã được phát hành 10 triệu bản tại Trung Quốc.

Là người hiệu đính và viết lời giới thiệu cho bản dịch tiếng Việt của “Trang Tử Tâm Đắc”, Tiến sĩ Nguyễn Đình Phức, Trưởng Khoa Ngữ văn Trung Quốc,  Trường Đại học KHXH & NV TP. Hồ Chí Minh đã viết:

“Giáo sư Yu Dan là một trong những học giả nổi danh ở mảng văn hóa truyền thống Trung Quốc, những bài giảng của bà về Nam hoa kinh của Trang Tử và Luận ngữ của Khổng Tử phát trên Đài truyền hình Trung ương Trung Quốc luôn chiếm được rất nhiều cảm tình của người xem.

Chúng tôi trân trọng giới thiệu đến độc giả Việt Nam và tin rằng quý độc giả sẽ tìm thấy rất nhiều điều tâm đắc sau khi đọc xong quyển sách này.

Cuộc đời con người ắt cần đến công danh, nhưng công danh không phải là tất cả; ngoài công danh, con người ta bất cứ lúc nào cũng phải đối mặt với vô vàn vấn đề to lớn, như sống chết, tự do, bất tử,… Chìa khóa để vượt qua tất cả những điều này, có lẽ không thể tìm ở đâu khác ngoài Trang Tử”.

Đọc thử

TRANG TỬ LÀ NGƯỜI NHƯ THẾ NÀO?

Trang Tử là một nhân vật tiêu biểu trong bách gia chư tử. Văn chương ông khí thế hào hùng, tung hoành phóng khoáng; tư tưởng ông sâu sắc rộng mở, bao trùm cổ kim; những câu chuyện ngụ ngôn của ông có sức tưởng tượng độc đáo, ngụ ý sâu xa; phong cách ông lúc cười cợt khi bi phẫn, không chút câu nệ.

Ông nhìn thấu công danh, không màng lợi lộc, thậm chí với cái chết ông cũng có kiến giải độc đáo của riêng mình. Vậy rốt cuộc Trang Tử là người như thế nào?

Mọi người đều biết, Trang Tử là người “thừa vật dĩ du tâm” (biết giũ bỏ mọi vật tục, tạp niệm để cho tâm hồn mình tiêu du ngoài vũ trụ, không nhuốm hồng trần, không lụy thế tục, tự do tự tại), có thể một mình giao hòa cùng tinh thần trời đất. Trên đến tận trời xanh, dưới đến tận suối vàng, khi vui thì ông cười, khi giận thì ông mắng, bàn khắp anh hùng trong thiên hạ, nhưng thực ra nội tâm ông không hề dữ dội.

Sách Trang Tử, theo cách nói của ông, thảy đều là những “mậu du chi thuyết, hoang đường chi ngôn, vô đoan nhai chi từ” (thuyết sai lầm, lời hoang đường, từ ngữ vô cớ), thoạt xem có vẻ lan man vô nghĩa, nhưng thực ra trong đó chứa đựng trí tuệ rất lớn.

Chúng ta biết rất ít về cuộc đời Trang Tử, ghi chép chính xác về cuộc đời ông nằm trong sách Sử ký của Tư Mã Thiên. Trang Tử là người đất Mông thuộc nước Tống thời Chiến Quốc (nay thuộc huyện Thương Khâu, tỉnh Hà Nam). Ông từng giữ chức Tất Viên tiểu lại, tương đương với chức thủ kho ngày nay. Cả đời ông sống trong thời Chiến Quốc phân tranh, chiến loạn liên miên, khắp nơi cầu hiền như khát nước. Nhưng ông ẩn cư đến già, không chịu ra làm quan, không có bất kỳ một danh phận xã hội nào.

Theo suy đoán, Trang Tử sống vào khoảng từ năm 369 trước công nguyên đến năm 286 trước công nguyên, cũng có thuyết cho rằng ông sống đến năm 275 trước công nguyên. Về ngày tháng năm sinh, năm mất cụ thể của ông thì cho đến nay vẫn chưa có một khảo cứu nào chính xác.

Sách Trang Tử xưa nay được liệt vào hàng kinh điển. Thế nhưng trong số tất cả các kinh điển đời Tiên Tần, có lẽ nó mang ít chất kinh điển nhất. Giá trị của nó chính là ở tư tưởng vô biên vô cùng, kỳ dị mà độc đáo.

Theo Nghệ văn chí sách Hán thư, Trang Tử vốn có hơn 50 thiên, nhưng đến nay chỉ còn 33 thiên. Đây chính là bản Trang Tử do Quách Tượng đời Tấn chỉnh lý và lưu truyền cho đến tận ngày nay. Trong đó 7 thiên thuộc Nội thiên, 15 thiên thuộc Ngoại thiên, ngoài ra còn 11 thiên khác, được quy vào phần Tạp thiên.

Hiện nay có thể xác định rằng 7 thiên thuộc Nội thiên là do chính Trang Tử viết, còn Ngoại thiên và Tạp thiên có nhiều khả năng do học trò, bạn bè và người đời sau, những người được chân truyền tư tưởng của Trang Tử biên soạn.

Có câu “Thiên hạ hy hy, giai vị lợi lai; thiên hạ nhướng nhướng, giai vị lợi vãng”(Thiên hạ tấp nập đều là vì lợi mà đến; thiên hạ nhộn nhịp đều vì lợi mà lại). Con người ta sống trên đời, từ xưa đến nay, thứ khó nhìn thấu nhất chính là hai chữ danh và lợi. Phải nói rằng, thứ mà con người phải đối mặt trước nhất chính là sự quấy nhiễu và cám dỗ của lợi ích, bởi lẽ trên đời này ai cũng đều phải đối mặt với vấn đề kinh tế và sự khốn cùng của sinh tồn.

Trang Tử cũng không ngoại lệ.

Cuộc sống của Trang Tử như thế nào? Qua những câu chuyện trong sách Trang Tử, chúng ta có thể biết ông luôn sống trong nghèo khó.

Trong Ngoại thiên có một câu chuyện như sau:

Nhà Trang Tử rất nghèo. Một hôm trong nhà không còn gì bỏ vào nồi. Ông bèn đến nhà Giám Hà Hầu vay gạo. Giám Hà Hầu là một viên quan nhỏ đương thời chuyên trông coi việc thủy lợi, sông suối, cuộc sống có phần khá hơn Trang Tử.

Trời đất sinh cùng với ta, còn vạn vật hòa làm một cùng ta.

– Tề vật luận –

Giám Hà Hầu rất nhiệt tình, bảo Trang Tử:

– Được thôi, để tôi đi thu tô, ông cứ đợi đấy, thu được tô tôi sẽ cho ông vay 300 lạng vàng.

Lời này đúng là quá tuyệt, ba trăm lạng vàng, đây đích thực là một khoản tiền lớn. Trang Tử nghe xong nổi giận, mặt biến sắc, nhưng ông lại kể cho Giám Hà Hầu nghe một câu chuyện:

Hôm qua tôi cũng đi ngang qua đây, trên đường đi chợt nghe có tiếng người réo gọi tên mình. Tôi nhìn quanh quất thì thấy một con cá diếc nhỏ đang giãy giụa trong một vết bánh xe.

Tôi hỏi nó làm gì ở đó. Nó bảo:

– Tôi là thủy quan ở Đông Hải, nay nếu thầy có một thăng, một đấu nước, thì có thể cứu được mạng tôi.

Tôi đáp:

– Được thôi, để ta đến đất Ngô Việt, dẫn nước Tây

Giang về cứu ngươi nhé!

Cá diếc bảo:

– Nếu vậy chẳng bằng thầy mau ra chợ cá khô mà tìm tôi. Thế đấy, Trang Tử tuy hóm hỉnh và sâu sắc, thế nhưng ông hoàn toàn không phải kẻ no cơm lành áo, sống một đời sung túc. Ông vẫn phải luôn đi nhờ vả người khác để có gạo bỏ vào nồi.

Bạn đọc có thể lấy làm lạ: Một con người như vậy thì lấy tư cách gì để tiêu dao du? Một con người không no cơm ấm áo thì sao còn có thể có ước mơ cao xa?

Trang Tử nhìn nhận về sự nghèo khó của mình như thế nào? Trong thiên Sơn mộc có một câu chuyện như sau:

Một hôm Trang Tử đi gặp Ngụy Vương, ông mặc quần áo rách nát vá víu chằng chịt, giầy cũng không có dây buộc mà thắt bằng một cọng rơm, trông rất nhếch nhác.

Ngụy Vương hỏi:

– Sao thầy lại khốn đốn đến nông nỗi này? Trang Tử đáp:

– Đây là bần cùng chứ đâu phải khốn đốn? Kẻ đọc sách có đạo đức lý tưởng mà không được thực hành mới thực là khốn đốn. Đại vương chắc chưa từng nhìn thấy vượn nhảy nhót? Chúng leo trèo nhảy nhót trên những cây lớn như trinh nam, cây thị và cây nhãn, đùa nghịch thoải mái, ngay cả những tay thiện xạ như Bàng Mông, Hậu Nghệ cũng phải bó tay trước chúng; nhưng nếu cho chúng trong bụi gai thì chúng buộc phải cẩn thận, không dám nhảy nhót lung tung. Đấy chẳng phải là vì chúng không nhanh nhẹn, mà là khi ở vào tình thế bất lợi thì rất khó trổ tài năng. Giờ tôi sinh ra không gặp thời, muốn không bần cùng cũng không được.

Như vậy, Trang Tử nhận biết rõ về hoàn cảnh của mình. Kẻ sĩ đích thực thì không sợ nỗi khó khăn về cuộc sống, mà chỉ sợ sự khốn đốn về tinh thần.

Kẻ sĩ đích thực thì không sợ nỗi khó khăn về cuộc sống, mà chỉ sợ sự khốn đốn về tinh thần.

Một con người có thể khốn quẫn do nghèo khó, nhưng việc trong lòng có thực sự để tâm đến sự nghèo khó ấy hay không và coi trọng chữ “lợi” đến mức nào sẽ quyết định thái độ của người đó trước nghèo khó.

Trang Tử có xem trọng chữ “lợi” không khi mà xung quanh ông toàn là những kẻ giàu có? Trong thiên Liệt ngự khấu, ông kể một câu chuyện như sau:

Ở nước Tống có một người tên là Tào Thương. Một hôm y rất vinh hạnh được vua Tống sai đi sứ nước Tần. Khi ấy Tần là nước lớn mạnh nhất ở phía Tây.

Khi ông ta xuất phát, nước Tống chỉ trang bị cho y mấy cỗ xe ngựa. Tào Thương đến nước Tần, không làm nhục sứ mệnh, rất được lòng Tần vương; khi trở về, Tần vương ban thêm cho y hàng trăm cỗ xe ngựa.

Sau khi về nước, Tào Thương rất phấn khích, nói với

Trang Tử:

– Nếu bắt tôi ở trong nhà rách nát tồi tàn, suốt ngày đan giày cỏ, đói rét vàng vọt thì tôi không có khả năng đó. Khả năng của tôi là gì? Gặp quân vương nước lớn, lấy lòng ngài, đổi lấy hàng trăm cỗ xe ngựa, ấy là sở trường của tôi!

Nghe y khoe khoang xong, Trang Tử có thái độ như thế nào? Ông lạnh nhạt bảo Tào Thương:

– Tôi nghe nói vua Tần có bệnh, đã chạy chữa danh y khắp thiên hạ. Ai chữa khỏi vết loét mưng mủ của vua sẽ được thưởng một cỗ xe ngựa; ai liếm trĩ cho vua sẽ được thưởng năm cỗ xe ngựa. Chữa bệnh vua càng thấp hèn thì được thưởng càng nhiều. Này Tào Thương, hẳn là ông đã chữa bệnh trĩ cho vua Tần phải không? Không thì sao ông có thể mang nhiều xe ngựa về đến thế?

Lời nói của Trang Tử có thể là châm biếm rất sâu cay, nhưng nó đã nói rõ một điều: chữ “lợi” không thể cột được trái tim Trang Tử. Ước mơ của Trang Tử đã vượt xa khỏi “lợi”, mặc dầu ông rất nghèo khó.

Nói đến chúng ta ngày nay, một người chỉ có 10 đồng (nhân dân tệ), niềm sung sướng của người đó chưa chắc đã không bằng một người có hàng tỷ đồng. Việc trong tay có bao nhiêu tiền không thể quyết định hạnh phúc của bạn.

Trong xã hội chúng ta, người sung sướng nhất không phải là người khố rách áo ôm, cũng không phải là người giàu nứt đố đổ vách, mà thường là những người ấm no đến mức đầy đủ. Bởi vì cuộc sống của họ không đến nỗi quá quẫn bách, đồng thời họ cũng không bị của cải trói buộc, suốt ngày lo giữ của. Những người đó chiếm đại đa số trong xã hội, là những người có tư cách được hưởng hạnh phúc. Thế nhưng hạnh phúc hay không còn nằm ở suy nghĩ của bạn.

Tôi có một người bạn, xuất thân từ giới truyền thông, sau chuyển sang kinh doanh bất động sản, tài sản ngày một nhiều, sự nghiệp ngày một thành công. Anh rất buồn khi rời khỏi ngành truyền thông, vì truyền thông chính là nghề anh ta thích nhất. Nhưng tại sao anh lại đi kinh doanh bất động sản? Anh cho biết: Vì tôi phải có trách nhiệm với gia đình và con cái sau này của mình, phải mang lại cuộc sống hạnh phúc cho họ. Bởi vậy tôi phụ lòng chính mình, tôi phải có nhiều tiền hơn.

Anh đã lập gia đình, có một đứa con trai rất đáng yêu, kiếm được rất nhiều tiền, cuộc sống chắc chắn cũng rất hạnh phúc. Bất chợt anh cho tôi hay anh sắp di cư, đến một đất nước rất xa xôi, hơn nữa anh để vợ con đi trước, còn anh ở lại trong nước kiếm thêm tiền. Tôi hỏi anh:

– Anh đã yêu vợ con như vậy, sao còn để vợ con xa lìa? Câu trả lời của anh có thể khiến bạn bất ngờ. Anh nói:

– Với gia sản hiện nay của tôi thì nếu đứa con học ở trong nước, tôi sẽ suốt ngày lo nó bị bắt cóc. Bởi vậy tôi phải để họ đi.

Đó chính là chuyện xảy ra xung quanh chúng ta. “Lợi”, có thực càng nhiều càng tốt hay không?

Vất vả vì “lợi”, bôn ba vì “lợi” sẽ đánh mất rất nhiều tự do, rất nhiều niềm vui của chính mình.

Trang Tử rất coi nhẹ những thứ này. “Lợi” không trói buộc được ông. Vất vả vì “lợi”, bôn ba vì “lợi” sẽ đánh mất rất nhiều tự do, rất nhiều niềm vui của chính mình. Tâm hồn bị thể xác nô dịch, theo ông là thực sự không đáng.

Tục ngữ có câu: Cọp chết để da, người chết để tiếng. Nhìn thấu chữ lợi không hề dễ dàng, nhìn thấu chữ “danh” lại càng khó, rất nhiều người có thể không bị cám dỗ vì lợi, nhưng lại bị lụy vì danh. Ngay cả một kẻ sĩ cao khiết cũng mong muốn được lưu danh sử sách.

Vậy thì Trang Tử có coi trọng danh phận không? Trước quan cao và danh tiếng, Trang Tử có thái độ như thế nào?

Giữa danh và lợi thì nhìn thấu danh khó hơn nhìn thấu lợi. Rất nhiều người có thể không rung động trước tiền tài nhưng lại khó vượt qua được ải danh vọng.

Xưa nay có biết bao văn thần võ tướng đã dành cả cuộc đời chỉ để theo đuổi một tên thuỵ sẽ được truy phong sau khi chết, được quân vương phong cho là trung, là hiếu, là văn, là võ, v.v. và v.v. Tên thụy đó được khắc trên bia mộ, chắc hẳn mọi ấm ức lúc sinh thời đều được bù đắp qua tấm bia mộ vĩnh hằng này.

Tân Khí Tật nói: “… Chấm dứt mọi chuyện quân vương thiên hạ, đổi được cái danh lúc còn sống cũng như sau khi chết. Đáng thương cho kẻ bạc đầu!”. Và một đời cứ thế trôi qua.

Trang Tử có trọng danh không? Chúng ta biết rằng Trang Tử hiếu học và suy nghĩ rất sâu sắc, giàu chí lớn và đại lược, thế nhưng ông không thích nói.

Trang Tử nói: “Trời đất có vẻ đẹp lớn mà không nói ra, bốn mùa có phép sáng suốt mà không bàn tới, vạn vật có lẽ hình thành mà không nói ra”. Bởi vậy, ông không thích nói bất kỳ điều gì.

Thiên Thu thủy chép một câu chuyện như sau:

Trang Tử có một người bạn thân tên là Huệ Thi, người đời gọi là Huệ tử. Khi ấy Huệ Thi là nhà hùng biện lừng danh trong thiên hạ.

Huệ Thi làm Tể tướng nước Lương, Trang Tử bèn đến nước Lương thăm ông. Khi đó có người đến bảo Huệ Thi: Trang Tử đến đây là muốn thay ngài làm Tể tướng nước Lương.

Huệ Thi nghe vậy trong lòng kinh hãi, bèn sai người đi khắp nước tìm Trang Tử suốt ba ngày ba đêm. Ông nhất định phải tìm cho được Trang Tử, không thể để Trang Tử trực tiếp gặp vua Lương. Ông sợ nếu lỡ vua Lương thật sự ban chức Tể tướng cho Trang Tử thì ông chẳng biết phải làm sao…

Trích dẫn

Đang cập nhật..

Thể loại

10 quyển sách hay dạy làm người giúp bạn bình tĩnh trước mọi sóng gió của cuộc đời - Trong lối sống công nghiệp như hiện nay, tính ganh đua và đố kỵ đã len lỏi vào những góc nhỏ nhất của tâm hồn, chúng để lại những tư duy phờ phạc vì sợ bị dòm ngó, sợ bị phê phán và trên hết là sợ bị xem thường. Chúng ta đã quên đi… Đọc thêm

Nơi bán

 

Nhận hàng ngay chỉ trong vài giờ với gói TIKINOW tại TP.HCM, HN, Cần Thơ, Đà Nẵng, Nha Trang, Hải Phòng, giảm ít nhất 15% cho nhiều đầu sách bán chạy

Tới nơi bán

 

FREESHIP cho đơn hàng từ 140k tại TP.HCM và Hà Nội, từ 250k tại các tỉnh thành khác, giảm ít nhất 15% cho nhiều đầu sách bán chạy.

Tới nơi bán

Đánh giá

Chưa có đánh giá nào.

Hãy là người đầu tiên nhận xét “Trang Tử Tâm Đắc”

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai. Các trường bắt buộc được đánh dấu *

Back to top button