Viết cho những người phụ nữ cô đơn

Được biết đến như một cây viết “đa năng”, mới đây, nữ nhà văn Kim Quyên vừa trở lại với tập truyện ngắn “Đi biển một mình” (NXB Văn hóa Văn nghệ) thật sự mới mẻ bằng những lát cắt thật đến trần trụi nhưng đẹp lạ lùng và đầy trăn trở.

Với 15 truyện ngắn, nhà văn Kim Quyên lột tả 15 câu chuyện, 15 thân phận, 15 sự chênh vênh và dễ vỡ. Có những thứ tưởng rất nhẹ nhàng nhưng thấm sâu vào người đọc một nỗi đau khó nguôi ngoai. Nhưng, có những nỗi đau rất rõ ràng lại đem đến niềm hạnh phúc khó tả. Lại có những lựa chọn tưởng an toàn rồi hóa chông chênh. Những câu chuyện rất thật, rất đời được tái hiện qua giọng kể rặt miền Tây sông nước nhưng không kém phần tinh thế, hấp dẫn, nhiều màu sắc.

Sự tươi mới trong văn của Kim Quyên, phải kể đến đầu tiên là “Hiện đại”, một truyện ngắn tả rõ ràng đời sống nhàm chán của con người khi bị phụ thuộc vào công nghệ đến mức quên luôn những nhu cầu tình cảm sâu xa trong mình. Với tuổi không còn trẻ, nhưng nhà văn Kim Quyên đã tiếp cận những tiến bộ xã hội rất nhanh, thể hiện rõ ràng trong tác phẩm của mình vốn hiểu biết không hề nhỏ, đặc biệt là về sinh ngữ. Một câu chuyện rất đơn giản về thời gian gia đình không còn nữa, khi con người bị cuốn theo vòng xoáy của xã hội nhiều nhu cầu, nhưng tác giả đã lột tả được nỗi cô đơn của những người mẹ, những người phụ nữ rơi vào cảm giác cô đơn trong chính gia đình mình chỉ vì khác thời.

Có những người phụ nữ, trong tập truyện “Đi biển một mình” này nằm ở nhiều độ tuổi khác nhau, nhưng cùng có một nỗi niềm chung về nhu cầu tình cảm. Có vẻ, tác giả hiểu rõ, thấu đậm sự yếu đuối và luôn cần một chỗ dựa cho mình của phụ nữ, nên chị dễ dàng và cực kỳ uyển chuyển, tạo ra những thân phận con người tuy khác nhau nhưng đều quy tụ về ham muốn có chút gì riêng cho mình. Hẳn nhiên, nếu gói “Chiều xuân”, “Nhỏ em”, “Muộn màng”, “Gió đưa gió đẩy”… về cùng một mối, độc giả sẽ bị nhàm chán bởi câu chuyện của những người phụ nữ bất kể làm công việc gì, địa vị xã hội ra sao, từng tuổi nào… rồi cũng chỉ đau đáu về chuyện mình cần có một bờ vai. Nhưng, sự sắp xếp khéo léo, đan kẽ những câu chuyện với nhau khiến cả tập truyện khi du dương, lúc gập ghềnh, gây khá nhiều tò mò cho người đọc.

Đặc biệt, ở nhóm những tác phẩm viết về nỗi cô đơn trong tình yêu của phụ nữ, phải kể đến “Bông lục bình”. Một câu chuyện viết theo thể đan xen giữa hiện thực và phục hiện đầy chuyên nghiệp, vẽ ra cuộc đời của một người phụ nữ suốt đời vun đắp cho gia đình, để đến tuổi xế chiều lại chỉ thui thủi một mình. Cuộc hôn nhân đau khổ, nhiều trăn trở, tưởng bứt đứt sẽ là giải thoát, ai ngờ lại đẩy nhân vật vào cảm giác tủi thân của cô đơn.

Một chủ đề nổi bật trong tập truyện này, là tình bà – cháu. Vốn là đề tài mà không ít tác giả từng khai thác, nhưng theo cách “thẳng tưng” như nhà văn Kim Quyên thì rất hiếm. Từ một “Thằng cháu”, đến “Nằm viện”, rồi “Đi biển”, tác giả đã lột tả được rất chân thật tình cảm thiêng liêng của những người phụ nữ đã từng “vượt cạn một mình” nên hiểu rõ, thông cảm sâu cho con gái mình, rồi áp tình thương rất tự nhiên, rất đặc biệt ấy lên cháu mình.

Không như những tác giả khác, Kim Quyên không cần phải phô trương từ ngữ miêu tả tình cảm này. Tất cả diễn ra theo cách riêng của chị. Thậm chí, chị có thể tả một núm vú đen sì của người mẹ mới sinh, đến những dòng tiểu ra máu của phụ nữ hậu sinh… để tự người đọc nhận ra sự hy sinh vô bờ bến của một người đàn bà dành cho đứa con của mình. Rồi từ đó, tự nhân vật xâu chuỗi quãng đời đã qua của mình, những nỗi đau rách thịt xẻ da và tình thương yêu cứ như thế tự nhiên mà đến.

Cũng như những tác phẩm khác viết về phụ nữ, truyện ngắn của nhà văn Kim Quyên cũng khai thác, khắc họa về đức hy sinh. Những nhân vật của chị xuất hiện tuy có phần lặng lẽ, đôi khi cam chịu thái quá, nhưng rốt cuộc họ làm tất cả vì những ai họ thương yêu không điều kiện, không toan tính. Ở “Người thừa”, một truyện ngắn kể về câu chuyện của một người đàn ông gia trưởng, ích kỷ, chỉ biết lo cho chính bản thân ông ta mà hắt hủi và dửng dưng với cả con gái mình. Cô gái đã từng cô đơn trong run sợ trước những biến cố cuộc đời, nhưng trở thành vững vàng, mạnh mẽ và kiên cường để ở cạnh, thương yêu, chăm sóc cho cha mình.

Nổi bật lên trong cả tập, “Ngã ba sông” là nét nhấn độc đáo về câu chuyện, tình tiết và cả cách xử lý của tác giả. Câu chuyện của một sự chọn lựa; hoặc tình cảm, hoặc tiền bạc. Nhân vật nữ tạo cho độc giả từ cảm giác khinh ghét vì đã trọng vật chất, phụ nghĩa tình, đến cảm thương, xót xa bởi những lời nhục mạ từ chính người đàn ông cô đã chọn, từ những đòn đánh ghen đau tủi, đến cái thai trong bụng không ai chịu thừa nhận. Ở ngay giai đoạn nhân vật nữ loay hoay tìm đường cho đứa con, cũng là tự tìm đường cho mình, phải thừa nhận rằng tác giả Kim Quyên đã yêu thương nhân vật mình hết lòng mới có thể tạo nên một nhân vật mù quáng, sai lầm nhưng không đáng bị nhận hai từ “đáng đời” từ những người nghe chuyện.

Thêm chút ít tâm linh, tác giả Kim Quyên vẽ nên hình cảnh của những người phụ nữ quê mùa, thật thà, luôn xin cầu từ phía siêu linh những điều hoàn toàn là cho người khác chứ không phải cho bản thân mình. Để rõ ràng hơn rằng, phụ nữ, cho dù có trải qua những đắng nhục, những đau cay nào, rồi trái tim cũng luôn thánh thiện để yêu thương, để cho đi mà hoàn toàn không mong nhận lại.

Giảm thiểu văn tả – một thế mạnh của truyện ngắn – để tập trung vào văn kể, đôi khi, tác giả Kim Quyên khiến độc giả cảm thấy nhàm chán, thấy mệt mỏi với những sự “quá đời”, quá “thường ngày” mà người đọc nào rồi cũng có thể tìm thấy trong cuộc sống. Thêm nữa, bối cảnh của cả tập không phong phú, cứ chạy theo nhà cửa, miệt vườn, nhiều nhất là bệnh viện… khiến cả tập có phần u uất, xám buồn. Nhưng, khi trải lòng để đọc, để thấu hiểu và cảm thông cho những nhân vật mà nhà văn đã kể, rất nhiều điều, dẫu xuất phát nhỏ, dung dị, nhưng thật sự đáng ngẫm. Và, trên hết, độc giả rồi sẽ nhận ra, đây là một tuyển tập nhẹ nhàng, sâu sắc, giàu tình cảm mà tác giả đã dành cho những người phụ nữ cô đơn.

Thanh Thùy