Những Cuộc Phiêu Lưu Của Guliver

Cùng với Daniel Defoe , trong văn học Anh thế kỉ XVIII nổi bật tên tuổi của Jonathan Swift , nhà văn châm biếm lớn nhất của thời đại , tác giả từng được nhà văn W. M. Thackeray ( tác giả tiểu thuyết nổi tiếng Vanity Fair hay Hội chợ phù hoa ) ca ngợi là : “ Một tài năng rộng lớn , một tài năng tuyệt vời … Một tài năng chói ngời ánh sáng và mạnh mẽ . ” có khả năng “ nắm bắt , biết rõ và nhìn thấy những tư tưởng thầm kín nhất , bóc trần sự thật dối trá và thói đạo đức giả , thấu hiểu những động cơ được che dấu kỹ càng nhất và phơi bày những ý nghĩ đen tối nhất của con người . ” . Hôm nay tôi xin giới thiệu với mọi người tác phẩm tiêu biểu nhất , tác phẩm bất hủ trong sự nghiệp viết văn của ông : Gulliver’s travels ( Gilliver du ký ) !

Gulliver’s travels tên gốc là Travels into Several Remote Nations of the World , in Four Parts . By Lemuel Gulliver , First a Surgeon , and then a Captain of several Ships ( Những cuộc Phiêu lưu đến Một vài Quốc gia xa xôi của Thế giới , trong Bốn Phần . Bởi Lemuel Gulliver , Đầu tiên là một Nhà Giải phẫu , và sau là Thuyền trưởng của một vài con tàu ) được nhà văn Jonathan Swift bắt đầu viết sau năm 1720 , xuất bản cuối năm 1726 , đúng vào thời kì nhà văn được hoan nghênh nhiệt liệt .

Gilliver du ký được chia làm bốn phần , thuật lại cuộc phiêu lưu của nhân vật Gilliver đến các xứ sở kì lạ do chính nhà văn Jonathan Swift tưởng tượng ra .

Phần thứ nhất kể về cuộc phiêu lưu đến đất nước Lilliput , Gilliver – Nhân vật chính , làm nghề giải phẫu , vì ham thích du lịch nên xin được làm việc tại một tàu buôn . Bất hạnh thay giữa đường tàu gặp bão và bị đánh đắm , cả thuyền đều chết , duy mình Gilliver thoát nạn và bơi được vào bờ biển nước Lilliput , xứ sở của những người tí hon . Lúc vừa lên bờ , anh bị cư dân ở đây bắt , giải vào nội địa nhưng qua thời gian , nhờ tính cách hiền hậu , thuần lương của mình , anh chinh phục được và chiếm được thiện cảm của đức vua nơi đây và được cho rất nhiều ưu đãi .

Đất nước Lilliput lúc đó đang chìm trong mâu thuẫn gay gắt của hai phái “ gót giày cao ” và “ gót giày thấp ” chỉ vì lí do đơn giản là họ đi giày cao thấp khác nhau . Đáng nói hơn là đức vua lại thiên về phe “ gót giày thấp ” trong khi Thái tử lại có xu hướng ngả về phía “ gót giày cao ” , chuyện chưa xong chiến tranh lại tới , nguyên nhân lại hết sức tức cười : Do mâu thuẫn của việc lúc ăn trứng nên đập đầu to hay nên đập đầu nhỏ ! Phái ăn trứng phải đập đầu to bị thua nên bị trục xuất khỏi quốc gia , những người này chạy sang đất nước khác cầu cứu , xin quân đi đánh đất nước Lilliput – Đất nước mấy tên ăn trứng nên đập đầu nhỏ đang thắng thế kia ! Đúng lúc nước sôi lửa bỏng đó , Gulliver đã giúp nhà vua bằng cách lội thẳng ra biển lôi cả hạm đội quân địch vào bờ , bắt buộc nước kia phải cho sứ giả sang cầu hòa .

Nhưng sau chuyện này lại xảy ra lắm chuyện khác … Chiến công của Gulliver làm lu mờ , uy hiếp đến địa vị của nhiều quan lại chức to mặt bự trong triều đình Lilliput nên dẫn đến rất nhiều kẻ ganh ghét anh . Nhân dịp hoàng cung bị cháy , Gulliver dùng phương pháp … tiểu tiện để dập tắt đám cháy suýt nuốt chửng hoàng cung , đám quan lại liền ghép anh vào trọng tội , làm anh phải trốn sang đất nước khác – đất nước vừa bị anh làm cho thua trận , phải sang cầu hòa ! Sau nhiều thời gian đợi chờ , anh gặp một chiếc sà lúp giạt vào bãi biển , Gulliver rời đất nước đó trôi dạt trên biển , gặp một chiếc tàu Anh và về được quê hương !

Phần thứ hai diễn ra sau khi Gulliver ở nhà với vợ con mới được hai tháng , anh theo tàu buôn lại rời khỏi quê hương . Anh lạc vào thế giới của những người khổng lồ , ai cũng to bằng gác chuông nhà thờ , ở đây từ động vật đến thực vật , thứ nào cũng có kích thước to quá mức tưởng tượng của anh . Một người thợ gặt bắt được anh khi anh đang nấp dưới gốc một khóm lúa . Người đó tưởng anh là một con vật kì lạ do kích thước quá bé nhỏ của anh nên đem anh nộp cho chủ trại lúa . Tên chủ trại này thấy ngoại hình anh đặc biệt so với dân cư ở đây nên đã đem Gulliver ra chợ để diễn xiếc , làm trò mua vui cho thiên hạ để kiếm tiền rồi sau đó tiếp tục đưa Gulliver lên kinh đô để tiếp tục ra mắt công chúng .

Nhờ sự đặc biệt của bản thân , Gulliver được triệu vào triều để biểu diễn mua vui cho hoàng hậu nước này . Được hoàng hậu yêu thích , anh thoát khỏi kiếp sống cầm tù của tên chủ trại bằng cái giá rất cao , đồng thời bà ta nhận luôn cô con gái chủ trại vào cung để tiếp tục chăm sóc và dạy bảo Gulliver , cuộc sống trong cung của anh bắt đầu .

Hoàng hậu sai người đóng một chiế hộp rộng lớn , xa hoa , đầy đủ tiện nghi để Gulliver ở . Anh nhiều lần được nói chuyện với đức vua về nhiều đề tài , từ chính trị , luật pháp , nước Anh , quê hương anh đến cả đất nước của những người khổng lồ anh đang sống , đất nước Brobdingnag … Anh cũng có nhiều dịp được cô con gái chủ trại lúa mang đi xem xét chung quanh trong chiếc hộp của mình . Trong một chuyến đi biển với nhà vua và hoàng hậu , chiếc hộp chứa Gulliver bị một con chim cắp đi và vất lênh đênh giữa biển , vận may lại lần nữa mỉm cười với anh , anh được một chiếc tàu buông cứu và mang về lại quê nhà nước Anh .

Sang phần thứ ba , Gulliver kể lại chuyện bản thân phiêu lưu đến đảo Laputa và một số xứ sở khác .

Ở đảo Laputa có các nhà sử học , các nhà triết gia , các nhà bác học chả khác gì những kẻ khờ dại , mất trí … Có người bỏ ra gần mười năm trời ròng rã hòng tìm cách tạo ra tia sáng mặt trời từ những quả bí đỏ , lại có những người muốn dùng nước đá để điều chế thuốc súng …. Họ đều chìm đắm trong những suy nghĩ sâu xa nên họ xử sự như những kẻ ngu ngốc , thiểu năng trong đời sống thực tế .

Gulliver rời đảo Laputa , ghé thăm đảo Glubdubdrib , nơi các thầy bói và các pháp sư chiêu hồn sinh sống . Anh nhờ sự giúp đỡ của họ mà gọi hồn được nhiều danh nhân thời cổ đại hiện về , qua đó anh biết được nhân loại bấy lâu nay đều bị các nhà văn dối trá , hư hỏng lừa gạt . Bọn họ gán chiến công hiển hách cho những kẻ hèn nhát , gán cho những tên ngốc những quyết định khôn ngoan , biến những tên gian giảo xấu xa thành những người trung thực .

Tiếp đó , Gulliver đến xứ sở Struldbrug , gặp gỡ cư dân ở đây , những con người bất tử . Họ cho rằng họ là những người khốn khổ nhất thế gian vì họ bị bắt buộc phải sống và như thế đồng nghĩa với việc họ bị bắt buộc phải chán ngán cho đến vô cùng vô tận …

Phần cuối cùng của tác phẩm , tác giả kể chuyện Gulliver phiêu lưu sang xứ sở Houyhnhnm , những con ngựa tốt và đạo đức ngự trị trên nhân loại . Tại đây , anh gặp giống người Yahoo có hình dáng xấu xí như khỉ , cũng không có vẻ đẹp , phẩm giá thậm chí cả lương tri của con người …

Trong tiểu thuyết Gulliver du ký , Jonathan Swift phát huy đến mức cao nhất tính chất châm biếm hài hước , giàu sức chiến đấu và những yếu tố kỳ dị , huyễn hoặc , sản phẩm được tạo nên bằng trí tưởng tượng phong phú . Dưới ngòi bút của Jonathan Swift , cái huyễn hoặc cùng cái hiện thực nó liên hệ chặt chẽ với nhau : Thế giới kỳ ảo trong truyện luôn luôn kéo ta về với hoàn cảnh xã hội nước Anh trong thời đại của tác giả , chính điều này đã tạo nên sự khác biệt cũng như sự thành công cho tác phẩm Gulliver du kí so với không ít những tác phẩm du ký được xuất bản thời bấy giờ . Chính nhà văn Jonathan Swift đã để cho Gulliver nói :

“ … Sác kể chuyện du lịch ngày nay thiếu gì , tác giả viết sách cốt để phô trương hay vì quyền lợi riêng tư , hơn là để nói sự thật . Vả lại , câu chuyện của tôi chẳng có gì huyễn hoặc , tôi cũng chẳng miêu tả cỏ cây , những chim muông kì dị , mà tôi cũng không nói đến những phong tục tập quán man rợ của những dân tộc dã man đầy rẫy trong các sách hiện nay ” ( Phần II chương 8 )

Jonathan Swift không đi theo xu hướng cơ bản của phần đông các nhà văn Anh thế kỉ XVIII là đi vào các đề tài có tính chất riêng tư , những đề tài liên quan đến cuộc sống đời thường mà ông phát huy tính châm biếm hài hước của bản thân xoáy vào những vấn đề chính trị , xã hội , triết học có tầm bao quát rộng lớn nhất , những hiện tượng thấm sâu vào bản chất thời đại .

Trong phần thứ nhất của tiểu thuyết , thông qua những điều tai nghe mắt thấy của nhân vật Gulliver dưới ngòi viết , những sự mục nát của triều đình nước Anh mấy mươi nằm đầu thế kỉ XVIII bị ông phơi bày dưới ánh sáng một cách không thương xót , không nương tay … Một triều đình đầy rẫy những độc ác , xấu xa , ích kỉ , nhỏ mọn , ti tiện , tựa như cái vóc dáng không cao quá một gang tay của người dân xứ sở Lilliput . Một quốc vương tầm thường , vô năng lại cứ muốn làm bá chủ toàn cầu , tính cách tự đại huênh hoang , đến đám quan lại lựa chọn người tài không bằng gì chỉ bằng những trò hề … Sau đó lại là sự đối lập qua cuộc phiêu lưu thứ hai , sự phê phán , châm biếm không còn nữa mà là sự ca ngợi những con người đáng mến , qua cuộc đối thoại của Gulliver cùng nhà vua nước này lại như cú tát thẳng tay vào hiện thực xã hội nước Anh . Chính đất nước này cũng là đất nước lí tưởng trong suy nghĩ của nhà văn Jonathan Swift lúc đó … Nhưng bản thân ông cũng nhận ra đó là điều không tưởng nên qua hai phần còn lại , ông quay lại tính chất , giọng văn châm biếm như xưa , ước mơ về một nền quân chủ sáng suốt đã bay biến không còn tăm hơi dấu vết .

Tác phẩm Gulliver mang tên tuổi của Jonathan Swift bay khắp thế giới , tiểu thuyết được dịch ra hàng trăm thứ tiếng và được chuyển thể thành phim , nhờ sự thành công của quyển tiểu thuyết này , Jonathan Swift được người ta tôn xưng là Rabelais của nước Anh !

Đề cử đọc !

Dạ Cô Tuyết