Kafka – Nhà văn thiên tài và kỳ quái nhất của thế kỉ XX

Tuy hầu hết tác phẩm đều bị chính tay ông đốt bỏ nhưng những cuốn còn lại cũng đủ tạo nên tên tuổi của một con người mang tầm vóc to lớn.

Franz Kafka là nhà văn Tiệp, viết tiếng Đức và được xem là một trong những nhà văn lớn nhất thế kỉ XX. Tư tưởng của ông có tác động sâu rộng không chỉ tới văn học mà cả xã hội phương Tây. Ông được xem là người mở đường cho văn xuôi hiện đại, là bậc thầy về cách tân trong văn học. Kafka được nhiều người ca ngợi và so sánh với những tên tuổi vĩ đại như Danta, Shakespeare, Goathe, đại văn hào F.M. Dostoyevsky, ngang hàng với James Joyce, Marcel Proust…

Là một tên tuổi có ảnh hưởng lớn nhưng cuộc đời và cá tính của Kafka khá đặc biệt. Ông sinh năm 1883 trong một gia đình trung lưu. Ông không được đào tạo để trở thành nhà văn mà là luật sư, sau rồi ông đi làm ở công ty bảo hiểm và chỉ bắt đầu viết truyện ngắn trong những lúc rảnh rỗi.

Ông trải qua nhiều mối tình, hai lần từ hôn để chuyên tâm và cống hiến hết mình cho nghề viết văn. Trước lúc qua đời, ông đốt hầu hết các tác phẩm của mình và để lại di chúc nhờ người bạn thân Max Brod thiêu hủy những giấy tờ còn lại. Nhưng Max đã không làm theo di nguyện của ông để giờ đây, thế giới biết đến một cây bút vĩ đại đã từng tồn tại.

Xuyên suốt các tác phẩm của mình, Kafka thể hiện tư tưởng phức tạp, tâm hồn luôn đau đáu về những “thân phận con người” trong một thế giới “vô thường”, “phi lý” của xã hội hiện đại. Nổi bật nhất là ba tác phẩm Vụ án, Lâu đài và Hóa thân. Các tác phẩm này đều đã được xuất bản tại Việt Nam.

Ví như Hóa thân, cuốn truyện lấy tình huống vô cùng kỳ quặc là một người đàn ông bị biến thành một con bọ khổng lồ. Từ đây, cuộc sống của anh ta trải qua những cảm xúc tiêu cực, chịu đựng thời gian dài sống trong bóng tối. Bên cạnh đó là sự thật về tâm hồn con người, sự ghê tởm và khinh ghét dành cho người đàn ông dù rằng anh ta là người thân của họ, là trụ cột và có ích với gia đình.

Hay như một con người vô tội trong Vụ án, bị buộc phải dò dẫm, lún sâu vào mê cung pháp luật như trong cơn ác mộng phi lý. Một con người nhỏ bé lại phải đối đầu với cả hệ thống tòa án có ở khắp mọi nơi, mỗi lúc một siết bàn tay quyền lực vô hình và đẩy anh vào chỗ chết.

Và Lâu đài là cuốn tiểu thuyết sáng giá nhất, bí ẩn nhất và đẹp nhất trong tất cả tác phẩm còn lại của Kafka. Câu chuyện mông lung, vỏn vẹn và mới gói trong sáu ngày nhưng dang dở, tưởng chừng đằng đẵng như cả kiếp con người. Những tranh đấu, yêu thương, nỗ lực, bất lực, náo hoạt như một lũ rối đầy tư tưởng… Lâu đài khiến tên tuổi của Kafka trở nên sống mãi trong nền văn học thế giới.

Tư tưởng của Kafka ảnh hưởng tới nhiều nhà văn hiện đại sau này, nổi tiếng như Jean-Paul Sartre, Albert Camus, Milan Kundera, Gabriel García Márquez… Thế nhưng không ai có thể bắt chước hay trích dẫn những điều mà Kafka đã sáng tạo nên. Những luồng sáng tạo và hòa quyện cái phi lý và có lý theo cách trái ngược với suy nghĩ thông thường, đòi hỏi người đọc phải có cái nhìn rộng lớn và chi tiết mới hiểu được… khiến văn chương Kafka trở nên độc nhất.

Nhiều người không hiểu tại sao Kafka lại sáng tạo và rồi đốt bỏ hơn 90% các tác phẩm của mình. Có người cũng cho rằng, chính bản thân Kafka đã ý thức rõ ràng giá trị của những tác phẩm đó và vì viết văn là thiên đường, là đam mê mà ông dành cả cuộc đời để theo đuổi.

Kafka qua đời năm 1924. Vì những cống hiến của ông với văn chương hiện đại, người ta dựng tượng ông tại quê hương CH Séc, nơi ông được sinh ra. Còn gia tài tác phẩm của Kafka còn lại ba cuốn tiểu thuyết dang dở, ít truyện ngắn, nhật ký và thư. Một số bản thảo của Kafka được người bạn Max Brod giữ lại, sau được cất giữ trong thư viện quốc gia Israel.

Tiểu Chung