Oscar Wilde – Khi tài năng song hành cùng những bi kịch

Nhắc đến Oscar Wilde là người ta nhớ đến một con người tài hoa, bạc mệnh với nhiều thăng trầm và cũng không ít những tai tiếng trong sự nghiệp và cuộc đời.

Oscar Wilde, tên đầy đủ là Oscar Fingal O’Flahertie Wills Wilde, ông sinh ngày 16/10/1854 tại Dublin, Ireland trong một gia đình trí thức thuộc tầng lớp thượng lưu. Cha của ông là William Robert Wills Wilde một bác sĩ phẫu thuật, kiêm nhà khảo cổ học, người từng được Nữ hoàng Victoria phong tước Hiệp sĩ. Còn mẹ của ông là Jane Wilde là một nhà thơ ủng hộ các phong trào dân tộc và nữ quyền.

Từ nhỏ cậu bé Oscar đã bộc lộ tư chất thông minh và ham học hỏi. Được dạy dỗ trong một môi trường giáo dục tư gia điển hình của giới quý tộc Ireland, Oscar Wilde sử dụng thành thạo tiếng Đức và tiếng Pháp từ rất sớm. Đặc biệt, từ khi còn rất nhỏ ông đã bộc lộ là một đứa trẻ ham thích triết học, nhưng hơi nóng nảy và bốc đồng. Oscar Wilde sẵn sàng sử dụng vũ lực với bạn bè trong các cuộc tranh luận nếu bị khích động.

Thừa hưởng tình yêu thi ca từ mẹ, những bài thơ chính là bước khởi đầu trong sự nghiệp sáng tác của Oscar Wilde. Năm 1878, sau khi tốt nghiệp Đại học Oxford, Wilde trở về Dublin vừa hay tin người tình từ thời niên thiếu của ông là Florence Balcombe đã đính hôn. Quá đau khổ, ông dồn hết tâm sức cho việc làm thơ, viết một số tiểu luận phê bình và tham gia thuyết giảng ở một số trường đại học ở Pháp và Anh. Trong khoảng thời gian từ 1878-1881, đã có hàng chục bài thơ và các công trình nghiên cứu của Oscar Wilde đăng trên các tạp chí lớn nhỏ.

Nhưng nhắc đến Oscar Wilde là người ta nhắc tới “vụ bê bối Queensberry”, một vụ việc gây chấn động trong giới quý tộc Anh thời bấy giờ. Năm 1891, Oscar Wilde gặp gỡ Alfred Douglas, con trai của John Sholto Douglas – người vẫn thường được biết đến với cái tên Hầu tước Queensberry. Oscar và Alfred đã nảy sinh mối quan hệ đồng tính và không hề dấu giếm điều này. Họ công khai đi cùng nhau đến nhiều trốn ăn chơi trụy lạc. Ở thời Victoria, những mối tình đồng tính được coi là một điều cấm kỵ, thậm chí là một “tội ác”. Chuyện tình cảm của Oscar Wilde và Alfred Douglas đã tốn không ít giấy mực của báo chí thời bấy giờ.

Quá tức giận vì những chuyện bị xem là đáng xấu hổ của con trai, Hầu tước Queensberry đã buông lời lăng mạn Oscar Wilde và yêu cầu ông tránh xa con trai mình. Sự xỉ nhục của ngài hầu tước đã khiến Wilde tức giận và đâm đơn kiện bố của người tình tội lăng mạ. Hầu tước kiện ngược lại Oscar Wilde tội lôi kéo con trai ông vào mối quan hệ “xấu xa”. Theo đạo luật chống đồng tính luyến ái dưới thời Victoria, Oscar Wilde bị xử hai năm lao động khổ sai. Trong khi Oscar đang đau khổ về cả tâm hồn và thể xác thì Alfred bị gia đình ép sang Napoli, Italia trong 3 năm. Khoảng thời gian thi hành án khổ sai Oscar viết một số thư từ cho người tình, những bức thư này được công bố sau khi ông mất.

Độc giả Việt Nam mới đây được tiếp cận với di ản của Oscar Wilde qua tuyển tập truyện ngắn Tội ác của Huân tước Arthur Savile và các truyện ngắn khác. Bốn truyện ngắn tạo nên một bức tranh phong phú, soi rọi vào nhiều góc khuất trong đời sống của giới quý tộc Anh thời Victoria. Tác giả đã có những ngày tháng sống và trải nghiệm trong lòng xã hội thượng lưu phù phiếm ấy và hiểu rõ nó hơn ai hết.

Sinh thời, do những quan niệm cổ hủ về những mối quan hệ đồng tính, Oscar Widle luôn bị xem là một người có đạo đức suy đồi. Vì lẽ đó, ông luôn tự chất vấn bản thân mình qua các tác phẩm với những câu hỏi thường trực như: Thế nào là đạo đức? Liệu có đúng không khi con người cần đối mặt với tất cả mọi diện mạo của đời sống để đạt đến một cuộc sống viên mãn, thay vì trung thành tuyệt đối với những nguyên tắc đạo đức và quy phạm lề thói được xã hội vạch sẵn? Làm thế nào để sống chân thật với chính bản thân mình?

Oscar Wilde chết ngày 30/11/1900 tại Paris vì bệnh viêm não trong hoàn cảnh nghèo túng. Đám tang của ông do Alfred Douglas đứng ra chủ trì. Mộ phần của Oscar Widle hiện được đặt tại nghĩa trang nổi tiếng Père Lachaise thuộc quận 20 của Paris, Pháp. Đây cũng là nơi yên nghỉ của nhiều danh nhân nổi tiếng như: Honoré de Balzac, Georges Bizet, Frédéric Chopin, Félix Faure, Jean de La Fontaine, Molière.

Thụy Oanh